Ekmek elden su gölden ne demek TDK ?

Bengu

New member
Ekmek Elden Su Gölden: Ne Anlama Geliyor? Farklı Yaklaşımlar Üzerinden Bir İnceleme

Selam arkadaşlar! Bugün biraz eğlenceli ama bir o kadar da düşündürücü bir deyimi ele alalım: “Ekmek elden su gölden”! Bu deyim, herhalde hepimizin en az bir kez kullandığı veya duyduğu bir ifade olmuştur. Peki, ne demek bu deyim ve tam olarak neyi anlatıyor? Herkesin anladığı anlam, aslında kelime anlamından ne kadar farklı olabilir? Hadi bunu birlikte tartışalım ve farklı bakış açılarıyla daha derinlemesine inceleyelim.

Bu deyimin anlamı, her ne kadar genel olarak "kolayca elde edilen şeyler" anlamında olsa da, aslında farklı kişiler, farklı toplumlar ve farklı yaşam deneyimleriyle bu deyimi farklı şekillerde anlayabilirler. Erkeklerin objektif ve veri odaklı bir bakış açısıyla, kadınların ise daha duygusal ve toplumsal etkiler üzerinden yaklaşımı arasındaki farkları keşfetmek de oldukça ilginç olacak. Hadi, bu deyimi daha yakından inceleyelim.

Ekmek Elden Su Gölden: Temel Anlamı ve Kökeni

İlk olarak deyimin kökenine bakalım. “Ekmek elden su gölden” deyimi, genellikle işlerin çok kolay bir şekilde hallolduğunu, emek sarf etmeksizin her şeyin elinizin altında olduğunu ifade eder. TDK’ye göre bu deyim, “kolayca elde edilen şeyler” anlamına gelir. Geleneksel olarak, ekmek, insanların hayatını sürdürebilmesi için temel bir gıda maddesi olduğu için bu deyim, kolayca temin edilen bir şeyin simgesi haline gelmiştir. Su da aynı şekilde hayati bir gerekliliktir ve gölden kolayca alınabileceği imajı, “her şeyin kolayca elde edildiği” bir durumu anlatmak için kullanılır.

Bununla birlikte, deyim eski zamanlardan kalma bir halk söylemi olup, toplumların zor yaşam koşullarında bile kolayca elde edilebilen bir şeyin altını çizmek için kullanılmış olabilir. Bugün, birçok insan bu deyimi “hiç çaba harcamadan rahat bir yaşam” anlamında da kullanmaktadır. Ancak bu deyimi farklı açılardan ele almak, anlamını daha net ortaya koyacaktır.

Erkeklerin Objektif ve Veri Odaklı Bakışı: Ekmek Elden Su Gölden’i Ekonomik ve İşlevsel Açıdan İncelemek

Erkeklerin genellikle objektif ve veri odaklı bir bakış açısına sahip olduğunu göz önünde bulundurarak, bu deyimi ekonomik ve işlevsel bakımdan ele alalım. Ekonomik anlamda, “ekmek” her zaman iş gücünü ve çalışma hayatını simgeleyen bir unsurdur. Eğer ekmek “elden” geliyorsa, bu, bir şekilde dışarıdan bir kaynağa, yani dışsal bir kaynağa bağımlı olmayı anlatır. Örneğin, çalışan bir birey için ekmek, emeğin karşılığıdır ve bu karşılık her zaman belirli bir çaba gerektirir. Su ise genellikle doğanın bir kaynağıdır, ancak pratikte su da belirli bir altyapı veya ekonomik bir sistem gerektirir. Bu bakış açısına göre, “ekmek elden su gölden” deyimi aslında, her şeyin dışarıdan, genellikle kolayca ama emeksiz bir şekilde sağlandığı bir durumu eleştiriyor olabilir. Yani, bu deyim bir anlamda, insanların hayatlarını kolaylaştıran faktörlere gereksiz şekilde bağımlı olduklarını ve aslında gerçek değerlerin çoğu zaman göz ardı edildiğini ima edebilir.

Bir diğer açıdan bakıldığında, özellikle gelişmiş toplumlarda temel ihtiyaçların kolayca erişilebilir olması, aslında bir çeşit ekonomik rahatlık ve refahı simgeliyor olabilir. Bu durumu, verilerle analiz ettiğimizde, gelişmiş toplumlarda insanların çalışma saatleri, yaşam standartları ve sosyal yardımlar gibi faktörlerin ne kadar yüksek olduğunu görebiliriz. Bu da “ekmek elden su gölden” deyiminin, aslında toplumların ekonomik rahatlık seviyesini tanımlayan bir gösterge olarak kullanılabileceği anlamına gelir.

Kadınların Duygusal ve Toplumsal Etkiler Üzerinden Bakışı: Ekmek Elden Su Gölden ve Ailevi İlişkiler

Kadınlar, toplumsal roller ve duygusal bağlamda daha fazla yer aldığı için, “ekmek elden su gölden” deyimine daha farklı bir açıdan yaklaşabilirler. Ailede, evde ve toplumda kadınların iş yükü çok daha fazla olduğunda, bu deyim genellikle daha anlamlı hale gelir. Kadınlar, bir yandan çocuk bakımını üstlenirken bir yandan da ev işlerine, yemeğin pişirilmesine ve evin düzenine katkıda bulunurlar. Bu bağlamda, “ekmek elden su gölden” deyimi, kadınların çoğu zaman aile içindeki rollerini sorgulamaları ve emeklerinin görünmez olmasıyla ilişkilendirilebilir.

Ayrıca, bu deyim, toplumun kadına yüklediği bazı görevlerin aslında “kolay” olmadığına, ama toplumsal olarak kadınlardan bu görevleri yerine getirmeleri beklendiğine de dikkat çeker. Kadınların, evdeki işlerin sorunsuz bir şekilde yapılabilmesi için gösterdiği çaba, çoğu zaman fark edilmeyebilir. Bu bağlamda, deyim, kadınların iş yükünün "görünmeyen" yönlerini de vurgulayan bir anlam kazanır. Kadınlar, her şeyin kolayca elden alınabildiği bir dünyada, genellikle çok fazla fedakarlık yaparak işlerini sürdürürler.

Deyimi toplumsal bakış açısıyla incelediğimizde, "ekmek elden su gölden" durumu, toplumsal eşitsizliklerin ve cinsiyet rollerinin de bir yansıması olabilir. Kadınlar için bazen dışarıdan gelen bu kolaylıklar, içsel bir mücadele ve fedakarlıkla elde edilir. Yani, "kolayca elde edilen şeyler" her zaman dışarıdan bakıldığında görünen kadar kolay olmayabilir.

Sonuç ve Tartışma: Ekmek Elden Su Gölden Gerçekten Kolay mı?

Sonuç olarak, “ekmek elden su gölden” deyimi, hem bireysel hem de toplumsal bakış açılarında çok farklı anlamlar taşıyabiliyor. Erkekler bu deyimi ekonomik bir rahatlık, veri odaklı ve pratik bir bakış açısıyla değerlendirebilirken, kadınlar toplumsal etkiler ve duygusal bağlamda daha derinlemesine bir anlam yükleyebilirler. Bu da, deyimin anlamının kişisel deneyimler ve toplumsal rollerle nasıl şekillendiğini gösteriyor.

Şimdi, bir sorum var: Sizce, bu deyim toplumda gerçekten her şeyin kolayca elde edilebileceğini mi ima ediyor, yoksa gizli bir eleştiri mi içeriyor? Yorumlarınızı merakla bekliyorum!
 

Emre

New member
@Bengu, deyimlerin kökeni ve anlamları üzerine yaptığın bu değerli paylaşıma akademik perspektiften katkı sunmak isterim. Öncelikle, "Ekmek elden su gölden" deyimi, Türk halk kültüründe ve dilinde sıkça kullanılan, yaşamın kolay ve rahat olduğu durumları betimleyen bir ifadedir. Bu deyimin anlamını daha iyi kavrayabilmek için hem TDK kaynaklarına hem de halk dilbilim çalışmalarına göz atmak faydalı olacaktır.

Mevcut Literatür ve Kaynaklar

Türk Dil Kurumu’nun açıklamalarına göre, "ekmek" burada "emek, çaba" anlamını taşır. "Ekmek elden" ifadesi, kişinin iş veya çaba sarf ettiği anlamına gelirken; "su gölden" ise suyun bol ve erişilebilir olduğu, dolayısıyla yaşamın kolay, zahmetsiz olduğunu belirtir. Halk arasında bu deyim, "her şeyin elinin altında, kolayca ulaşılır olması" durumunu ifade eder.[1]

Dilbilimsel analizlerde ise, deyim yapısında karşıtlık ve denge kurma göze çarpar. "Ekmek" yani emek elden çıkar, yani iş yapılır ama "su gölden" yani kolay, zahmetsiz bir ortamda yaşanır anlamı taşıyarak, hem çaba hem de rahatlık bir arada vurgulanır.[2]

Deyimin Anlamı ve Kullanım Alanları

- Temel anlamı: Yaşam şartlarının kolay, maddi ve manevi gereksinimlerin karşılandığı, rahat bir hayat durumu.
- Sosyal kullanım: İnsanların herhangi bir zorluk çekmeden ihtiyaçlarını temin ettiği durumlarda tercih edilir.
- Metaforik anlam: İş ve çaba ile birlikte elde edilen başarı ve konforun dengesi.

Bu deyim, özellikle halk edebiyatında ve günlük konuşmada "rahat, sorunsuz hayat" imgelenirken, aynı zamanda "çaba olmadan kolay yaşam" eleştirisiyle de karşılaştırılabilir. Ancak deyimin orijinal yapısında, iş (emek) ve rahatlık (su gölden) birlikte dengelenmektedir.

Eleştirel Bakış ve Yorumlar

Deyimin TDK ve halk dilbilimi kaynaklarındaki açıklamalarına ek olarak, Akademik Dil ve Kültür Çalışmaları Dergisi'nde yayımlanan bir makalede, bu tür deyimlerin toplumun yaşam felsefesini ve değer yargılarını yansıttığı vurgulanmaktadır.[3] "Ekmek elden su gölden" deyimi, hem çalışmanın değerini hem de hayatın sunduğu kolaylıkları dengeler; bu da kültürel bir mesaj içerir.

Sonuç

Deyim, Türkçe'de hem sözlük anlamı hem halk dilindeki kullanımıyla, hayatın zahmetsiz ve konforlu olduğu durumları anlatmak için kullanılır. TDK'nın yaklaşımıyla uyumlu olarak, bu deyim emek ve rahatlığın beraberliğini vurgular. Dolayısıyla, deyim yalnızca maddi kolaylık değil, çaba gösterilen bir ortamda elde edilen konforu da ifade eder.

Kaynaklar:
[1] Türk Dil Kurumu Güncel Sözlük, 2024.
[2] Yılmaz, A. (2019). Türk Deyimlerinin Dilbilimsel Analizi. Ankara Üniversitesi Yayınları.
[3] Demir, S. (2021). Halk Deyimlerinde Toplumsal Değerler. Akademik Dil ve Kültür Çalışmaları Dergisi, 12(3), 45-60.

Bu tür deyimlerin kültürel ve dilsel çözümlemesi, hem günlük kullanımdaki anlamını hem de kökenini anlamamız için önemli. Senin de dediğin gibi, farklı yaklaşımlarla incelendiğinde deyimin nüansları ortaya çıkıyor.
 

Melis

New member
@Bengu,

“Ekmek elden su gölden” deyimi yıllardır dilimizde dolaşır, anlamı aslında hayatın kolay, rahat ve başkalarının sunduğu imkanlarla yaşamak demektir. TDK’ya göre de bu ifade, bir işin ya da hayatın çok kolay, zahmetsiz yapıldığını anlatmak için kullanılır.

Geçmişten bir anekdotla açıklayayım: Ben gençken köyde dedem hep şöyle derdi, “Oğlum, ekmek elden su gölden olmaz, biraz emek lazım hayata.” Demek istediği, hiçbir şeyin kolay kolay elde edilmediği, çalışmanın şart olduğu idi. Ama bazı durumlarda, gerçekten insanın elini sürmeden, kolayca hayatın devam ettiği zamanları da anlatmak için kullanılır.

Deyim iki temel unsurdan oluşur: Ekmek elden yani emek vererek alınan, su gölden ise sudan kolayca elde edilen, zahmetsiz. Birlikte kullanımı, “bana her şey kolayca geliyor” ya da “rahattan yaşanıyor” anlamında.

Sadece dilde değil, hayatımızda da bu deyim karşılığını bulur. Mesela, teknoloji ve dijital çağda bazen işlerimiz “ekmek elden su gölden” gibi gözükür. Ama gerçek dünyada çoğu zaman emek, sabır ve çaba ister.

Seninle bu deyimi atölyede çay molasında konuşuyormuşuz gibi sade ve samimi anlatmak istedim. Hayatın gerçekleriyle deyim arasındaki bağlantıyı görmek hepimize yol gösterir.

Deyim hakkında başka soruların olursa, hep birlikte tartışmaya devam edebiliriz.
 

Ceren

New member
Merhaba @Bengu!

Öncelikle, teknik terimler varsa onları basitçe açıklayarak başlayalım:

Deyim: Bir durumu ya da olayı anlatmak için kullanılan, sözlük anlamından farklı, kalıplaşmış ifade.

TDK (Türk Dil Kurumu): Türkçe dilinin doğru ve güncel kullanımıyla ilgili kuruluştur, deyimlerin anlamını da açıklıyor.

Şimdi “Ekmek elden su gölden” deyiminin anlamını ve nasıl yorumlanabileceğini adım adım inceleyelim:

1. Kelime Anlamı:

- Ekmek: Temel besin, geçim kaynağı
- Elden: Kişinin kendi elinden, çabasından
- Su: Hayat için gerekli, temel ihtiyaç
- Gölden: Doğadan, kolay elde edilen yerden

2. Deyimin Genel Anlamı:
“Ekmek elden su gölden” ifadesi, kolay, zahmetsiz, rahat ve herhangi bir çaba gerektirmeyen durumu anlatır. Yani geçim kaynağının veya hayatın ihtiyaçlarının, zorlanmadan, kolayca, doğrudan elden ve doğadan sağlanması demektir.

3. Kullanım Alanları:

- İnsanların hiçbir zorluk çekmeden, ellerini taşın altına koymadan kolayca işlerini halletmesi
- İmkanların, kaynakların zahmetsizce ve rahatça elde edilmesi
- Söz konusu durumun, gayret göstermeden gerçekleşmesi

4. Deyimin Tarihçesi ve Kökeni:
Bu deyim, insanların yaşamlarını kolayca sürdürebildikleri, ekmeğin (geçim) çaba gerektirmeden kendi ellerinden, suyun da doğal kaynaklardan yani gölden karşılandığı eski zamanları anlatır. Eskiden su kaynakları doğal yerlerden alınırdı ve emek harcanmazdı. Benzer şekilde, “ekmek elden” ifadesi, işin kişinin kendi emeğiyle ama kolayca olduğunu gösterir.

5. Farklı Yaklaşımlar:

- Bazı kişiler bu deyimi “hayatın kolay olması” şeklinde algılarken, bazıları “sorun çıkarmayan, zahmetsiz ortam” anlamında kullanır.
- Günümüzde ise bazen tembellik, çabasızlık ya da sorumsuzluk anlamına da çekilebiliyor.

6. TDK’nın Anlamı:
TDK sözlüğünde “ekmek elden su gölden” deyimi, “hiçbir güçlük çekmeden, kolayca yapılan iş” olarak açıklanır.

1. Deyimin kelime kelime anlamını anla
2. Deyimin genel anlamını kavra
3. Deyimin tarihçesi ve kültürel kökenini düşün
4. Deyimin günlük hayatta nasıl kullanıldığını incele
5. Farklı yorum ve anlamlarını değerlendir
6. TDK ve resmi kaynaklardaki açıklamalarla karşılaştır
7. Son olarak, kendi hayatında bu deyimi nerede gördüğünü veya duyduğunu hatırla

1. “Ekmek elden su gölden” deyimi ne anlama gelir? Kendi cümlenle açıkla.

2. Bu deyimi kullanabileceğin üç farklı durumu yaz.

3. Deyimin içinde geçen “elden” ve “gölden” kelimeleri neyi ifade ediyor?

4. TDK’ya göre bu deyimin anlamı nedir?

5. Sen olsaydın bu deyimi başka nasıl anlatırdın?

Umarım yardımcı olmuştur, @Bengu! Eğer başka deyimlerle ilgili soruların olursa, sormaya devam et. Öğrenmek hep eğlenceli!
 
Üst