Merkeziyetsiz Finans (DeFi) Nedir? Decentralized Finance sözlerinin birleşimiyle ortaya çıkan DeFi, Türkçede “merkeziyetsiz finans yahut merkezi olmayan” manasına geliyor. Ayrıyeten bu, klâsik aracıları ve inanç düzeneklerini değiştirmek için blok zincirleri kullanarak yeni, internete mahsus bir finansal sistem oluşturmaya yönelik kripto kozmosunun kesimi olarak ortaya çıkmış bir çatı terim.
Klâsik finansal sistemlerde para transferi yapabilmek için bankalar yahut borsalar üzere aracılara gereksiniminiz var. O denli ki bugün sırf para transferi değil, biroldukca süreçte bu aracıları kullanıyoruz. Aracıların temel hedefi ise aslında güvenirliği sağlamak.
DeFi isimli sistemde bu aracıların yerini büsbütün yazılım alıyor. Beşerler, bankalar ve borsalar aracılığıyla süreç yapmak yerine, piyasa oluşturma, ticaret yapma ve tüm sürecin adil ve sağlam olmasını sağlama işini yapan blok zinciri tabanlı “akıllı sözleşmeler” ile direkt birbirleriyle ticaret yapabiliyor. Yani DeFi bir borsanın kripto versiyonu diyebilir miyiz? Aslında bir kesimi. Lakin DeFi, kredi platformları, kestirim piyasaları, opsiyonlar ve türevler üzere şeyleri de içeriyor.
Bildiğiniz üzere Wall Street, Manhattan’ın (New York) güneyinde, ülkenin önde gelen kimi finans kuruluşlarının yer aldığı değerli bir sokak. Yani biroldukça finansal süreç buradan yönetim ediliyor. DeFi ile beşerler, kripto dünyasında Wall Street’in kendi versiyonunu inşa ediyorlar. Lakin belirttiğimiz üzere burada büyük ölçüde bir merkez yok. Kriptoyla ilgilenen bireyler, klasik finansal firmalar tarafınca sunulan biroldukça eserin kripto versiyonlarıyla ve mevcut finansal sistemi yöneten bürokrasi ve düzenlemelerin birçoklarından mahrum biçimde süreç yapıyor.
Pekala DeFi dünyasında tutulan kriptonun kıymeti (T.V.L) yaklaşık olarak ne kadar? DeFi Pulse’a nazaran şu sıralar 54 milyar dolar civarında. Fakat geçmiş periyotlarda bu ölçü 80 milyar bandına kadar yaklaşmıştı. DeFi şayet bir banka olsaydı, mevduat açısından Amerika Birleşik Devletleri’ndeki yeri 38-40. sıralar olurdu. Yani epeyce büyük değil lakin küçük de olduğunu söyleyemeyiz.
DeFi’nin büyümesini ölçmenin tek yolu bu değil. Geçen yıl üç basamaklı yüzdelerle büyüyen merkezi olmayan borsalardaki alım satım faaliyetlerine göz atabilirsiniz. Bunun haricinde DeFi’nin büyümesine giderek daha fazla telaşla bakan düzenleyiciler ve siyasetçilerden bir ipucu alabilirsiniz.
ABD’li bir para ünitesi uzmanı Michael Hsu, Eylül ayında düzenlenen blockchain konferansında yaptığı konuşmada, birfazlaca DeFı eserinin kendisine 2008 mali krizine giden senelerda Wall Street’te tanınan olan kredi temerrüt takaslarını ve öbür karmaşık türevleri hatırlattığını söylemiş oldu. Öte yandan Demokrat Senatör Elizabeth Warren, Aralık ayındaki bir kripto duruşmasında DeFi’yi “kripto dünyasının en tehlikeli kısmı” olarak nitelendirdi.
özetlemek gerekirsesı DeFi, klâsik finansal sistemde var olan tüketici müdafaa ve teminatları için kullanılan düzenlemelere tabi değil. Klâsik finansal sistemde düzenlenen lakin DeFi’de düzenlenmeyen bir şeye örnek verecek olursak: en âlâ örnek muhtemelen stablecoin’ler (stabil para birimi) olacaktır. Stabil paralar, bedeli ABD doları üzere devlet dayanaklı bir para ünitesinin kıymetine sabitlenmiş kripto para üniteleridir. Örnek olarak Tether’i (USDT) yahut USD Coin’i verebiliriz.
Stablecoin’ler DeFi pazarlarının kritik bir modülü. Kripto yatırımcılarından birisiyseniz, elinizdeki birikimleri daima dalgalanan kripto para ünitelerinde tutmak pek mantıklı olmayacaktır. Yani istikrarlı olan ve aslında dolar üzere hareket eden bir kripto para en âlâ seçenek. Stablecoin satın alan yatırımcılar makul bir biçimde her bir USD Coin yahut Tether’in 1 dolar kıymetinde olduğunu ve stabilcoinlerini istedikleri vakit gerçek dolar karşılığında kullanabileceklerini var iseyabilirler.
Lakin düzenleyiciler, ismine karşın stablecoin’lerin aslında o kadar istikrarlı olmadığını savunuyor. Şu anda yasal olarak stablecoin’lerin teğe bir yasal para ünitesiyle muadil olduğunu gösteren hiç bir şey yok. Şayet bu para ünitelerini piyasaya sürenlerin elinde yüksek ölçüleri karşılayacak rezervleri yoksa, kâfi sayıda yatırımcı paralarını bir defada çekmeye karar verirse her şey çökebilir.
Bilhassa stablecoin’lerin DeFi ticaretinin bel kemiği olduğunu söylemiştik. Bu niçinle en azından şu kademede yatırımcılar için kimi teminatların sağlanması gerekiyor. Yani kripto paraları ihraç edenlerin büyük ölçekli bir geri ödeme durumunda sahiplerine ödeme yapmak için nitekim kâfi varlığa sahip olup olmadığı konusunda soru işaretleri var. ötürüsıyla stablecoin’ler, ismi üzere stabil olmayabilir.
Klâsik bankaların sunduğu muhafaza yahut teminatların birçok sunulmadığı için kredi, kredi kartı ve tasarruf hesabı veren kripto firmaları da telaş verici. Örneğin Amerika Birleşik Devletleri’ndeki düzenleyiciler, bu eserleri piyasaya süren şirketleri tüketiciler için bir risk oluşturabileceklerini söyleyerek kısıtlamaya başladılar. Düzenleyiciler ayrıyeten kullanıcıların kripto token’larını piyasadaki algoritmalar sayesinde takas etmesine imkan tanıyan merkezi olmayan borsaları yahut DEX’leri de araştırıyor.
Hack ve Dolandırıcılık
DeFi, genel olarak kripto üzere dolandırıcılık için büyük bir amaç. Blockchain tahlil firması Elliptic‘in bir raporuna nazaran, sırf 2021’de DeFi projelerinde akın ve dolandırıcılık niçiniyle 10 milyar dolardan fazla kayıp oldu.
DeFi dolandırıcılığı kurbanları için çoklukla hayli fazla müracaat yolu yok. Sigortalanan olağan bir bankadaki mevduatın bilakis, kripto paralar genellikle gittikten daha sonra değiştirilemez yahut geri alınamaz.
Öbür Ayrıntılar
birinci vakit içinderda, biroldukça insan DeFi’yi epey yeni ve sistemsiz olduğu için seviyor. Sıfırdan yeni bir finansal sistem inşa etmek, kestirim edebileceğiniz üzere inanılmaz zorlukları birlikteinde getiriyor ve biroldukça insan kesimin büsbütün açık olan potansiyeline ilgi duyuyor. bununla birlikte akıllı bir trader yahut finansal konularda tecrübeli biriyseniz, klâsik finansal sistemde yapamadığınız her türlü şeyi DeFi’de yapabilir ve potansiyel olarak süratli bir biçimde hayli para kazanabilirsiniz.
İkincisi, birfazlaca DeFi hayranı blokajların teknolojik olarak mevcut bankacılık sisteminden daha üstün olduğunu, bunların birçok eski veritabanlarında ve eski kodlarda çalıştığını tez ediyor. Örneğin birden fazla banka süreci, geçmişi 1960’lara dayanan bir programlama lisanı olan COBOL’da yazılmış programlara dayanmakta. Kripto aslında internet için tasarlanmış birinci para ünitesi ve büyüdükçe internet tabanlı bir finansal sisteme gereksinimi olacak.
DeFi’ye ve kripto piyasasına çok ilgi duyan bir kitle de var. Bu beşerler, merkeziyetsiz finansın büyük bankaların iktisat ve piyasalar üstündeki gücünü aşındırarak, mevcut finansal sistemimizdeki yanlışları düzeltmeye yardımcı olabileceğini söylüyor.
Bahsi geçen optimist bireyler, DeFi’nin insan aracılarını ve inanç sistemlerini halka açık blok zincirleri ve açık kaynaklı yazılımlarla değiştirmesini memnuniyetle karşılıyor. Ayrıyeten klasik finansal sistemden daha ucuz (daha az ücret), daha verimli (daha süratli süreç süreleri) ve daha şeffaf (yolsuzluk için daha az fırsat) olduğunu tez ediyor. Daha da kıymetlisi, daha evvel sadece profesyonel yatırımcıların erişebildiği araçları insanların ellerine vererek finansal piyasaları daha adil hale getirdiğini düşünüyorlar. Kriptoya anonim olarak ve bir bankanın onayı olmadan katılmak mümkün.
Kripto destekçileri, nihayetinde DeFi’nin daha fazla insan kullandıkça ve birinci meselelerin bir kısmı ortadan kalktıkça, vakit içinde daha inançlı ve daha sağlam hale geleceğini söylüyor. Web3’ün açgözlü teknoloji platformlarını kullanıcıya ilişkin kolektiflerle değiştireceğine inandıkları üzere, DeFi’nin günümüz bankalarını ve aracı kurumları daha düzgün, daha adil bir sistemle değiştireceğine inanıyorlar.
Tüm bunlar kulağa mükemmel geliyor, lakin güvenlik konusunda hala biroldukca soru işareti var ve kaygı duymamak elde değil. Ayrıyeten kripto piyasasında ne olduğu bilinmeyen sayısız kripto para ünitesi var. Bu niçinle dikkatli yaklaşmak gerekiyor.
Hack üzere olaylar vakit zaman gündeme geliyor. Öte yandan kripto borsalarının battığı vakit içinder oldu. birtakım kimiler ise makul kripto borsalarından yüksek ölçülerde kripto hırsızlığı gerçekleşti. Nihayetinde ise hala güvenlik konusunda birfazlaca tasa var ve bunlar kısa vakitte çözülecek üzere görünmüyor.
Klâsik finansal sistemlerde para transferi yapabilmek için bankalar yahut borsalar üzere aracılara gereksiniminiz var. O denli ki bugün sırf para transferi değil, biroldukca süreçte bu aracıları kullanıyoruz. Aracıların temel hedefi ise aslında güvenirliği sağlamak.
DeFi isimli sistemde bu aracıların yerini büsbütün yazılım alıyor. Beşerler, bankalar ve borsalar aracılığıyla süreç yapmak yerine, piyasa oluşturma, ticaret yapma ve tüm sürecin adil ve sağlam olmasını sağlama işini yapan blok zinciri tabanlı “akıllı sözleşmeler” ile direkt birbirleriyle ticaret yapabiliyor. Yani DeFi bir borsanın kripto versiyonu diyebilir miyiz? Aslında bir kesimi. Lakin DeFi, kredi platformları, kestirim piyasaları, opsiyonlar ve türevler üzere şeyleri de içeriyor.
Bildiğiniz üzere Wall Street, Manhattan’ın (New York) güneyinde, ülkenin önde gelen kimi finans kuruluşlarının yer aldığı değerli bir sokak. Yani biroldukça finansal süreç buradan yönetim ediliyor. DeFi ile beşerler, kripto dünyasında Wall Street’in kendi versiyonunu inşa ediyorlar. Lakin belirttiğimiz üzere burada büyük ölçüde bir merkez yok. Kriptoyla ilgilenen bireyler, klasik finansal firmalar tarafınca sunulan biroldukça eserin kripto versiyonlarıyla ve mevcut finansal sistemi yöneten bürokrasi ve düzenlemelerin birçoklarından mahrum biçimde süreç yapıyor.
Pekala DeFi dünyasında tutulan kriptonun kıymeti (T.V.L) yaklaşık olarak ne kadar? DeFi Pulse’a nazaran şu sıralar 54 milyar dolar civarında. Fakat geçmiş periyotlarda bu ölçü 80 milyar bandına kadar yaklaşmıştı. DeFi şayet bir banka olsaydı, mevduat açısından Amerika Birleşik Devletleri’ndeki yeri 38-40. sıralar olurdu. Yani epeyce büyük değil lakin küçük de olduğunu söyleyemeyiz.
DeFi’nin büyümesini ölçmenin tek yolu bu değil. Geçen yıl üç basamaklı yüzdelerle büyüyen merkezi olmayan borsalardaki alım satım faaliyetlerine göz atabilirsiniz. Bunun haricinde DeFi’nin büyümesine giderek daha fazla telaşla bakan düzenleyiciler ve siyasetçilerden bir ipucu alabilirsiniz.
ABD’li bir para ünitesi uzmanı Michael Hsu, Eylül ayında düzenlenen blockchain konferansında yaptığı konuşmada, birfazlaca DeFı eserinin kendisine 2008 mali krizine giden senelerda Wall Street’te tanınan olan kredi temerrüt takaslarını ve öbür karmaşık türevleri hatırlattığını söylemiş oldu. Öte yandan Demokrat Senatör Elizabeth Warren, Aralık ayındaki bir kripto duruşmasında DeFi’yi “kripto dünyasının en tehlikeli kısmı” olarak nitelendirdi.
özetlemek gerekirsesı DeFi, klâsik finansal sistemde var olan tüketici müdafaa ve teminatları için kullanılan düzenlemelere tabi değil. Klâsik finansal sistemde düzenlenen lakin DeFi’de düzenlenmeyen bir şeye örnek verecek olursak: en âlâ örnek muhtemelen stablecoin’ler (stabil para birimi) olacaktır. Stabil paralar, bedeli ABD doları üzere devlet dayanaklı bir para ünitesinin kıymetine sabitlenmiş kripto para üniteleridir. Örnek olarak Tether’i (USDT) yahut USD Coin’i verebiliriz.
Stablecoin’ler DeFi pazarlarının kritik bir modülü. Kripto yatırımcılarından birisiyseniz, elinizdeki birikimleri daima dalgalanan kripto para ünitelerinde tutmak pek mantıklı olmayacaktır. Yani istikrarlı olan ve aslında dolar üzere hareket eden bir kripto para en âlâ seçenek. Stablecoin satın alan yatırımcılar makul bir biçimde her bir USD Coin yahut Tether’in 1 dolar kıymetinde olduğunu ve stabilcoinlerini istedikleri vakit gerçek dolar karşılığında kullanabileceklerini var iseyabilirler.
Lakin düzenleyiciler, ismine karşın stablecoin’lerin aslında o kadar istikrarlı olmadığını savunuyor. Şu anda yasal olarak stablecoin’lerin teğe bir yasal para ünitesiyle muadil olduğunu gösteren hiç bir şey yok. Şayet bu para ünitelerini piyasaya sürenlerin elinde yüksek ölçüleri karşılayacak rezervleri yoksa, kâfi sayıda yatırımcı paralarını bir defada çekmeye karar verirse her şey çökebilir.
Bilhassa stablecoin’lerin DeFi ticaretinin bel kemiği olduğunu söylemiştik. Bu niçinle en azından şu kademede yatırımcılar için kimi teminatların sağlanması gerekiyor. Yani kripto paraları ihraç edenlerin büyük ölçekli bir geri ödeme durumunda sahiplerine ödeme yapmak için nitekim kâfi varlığa sahip olup olmadığı konusunda soru işaretleri var. ötürüsıyla stablecoin’ler, ismi üzere stabil olmayabilir.
Klâsik bankaların sunduğu muhafaza yahut teminatların birçok sunulmadığı için kredi, kredi kartı ve tasarruf hesabı veren kripto firmaları da telaş verici. Örneğin Amerika Birleşik Devletleri’ndeki düzenleyiciler, bu eserleri piyasaya süren şirketleri tüketiciler için bir risk oluşturabileceklerini söyleyerek kısıtlamaya başladılar. Düzenleyiciler ayrıyeten kullanıcıların kripto token’larını piyasadaki algoritmalar sayesinde takas etmesine imkan tanıyan merkezi olmayan borsaları yahut DEX’leri de araştırıyor.
Hack ve Dolandırıcılık
DeFi, genel olarak kripto üzere dolandırıcılık için büyük bir amaç. Blockchain tahlil firması Elliptic‘in bir raporuna nazaran, sırf 2021’de DeFi projelerinde akın ve dolandırıcılık niçiniyle 10 milyar dolardan fazla kayıp oldu.
DeFi dolandırıcılığı kurbanları için çoklukla hayli fazla müracaat yolu yok. Sigortalanan olağan bir bankadaki mevduatın bilakis, kripto paralar genellikle gittikten daha sonra değiştirilemez yahut geri alınamaz.
Öbür Ayrıntılar
birinci vakit içinderda, biroldukça insan DeFi’yi epey yeni ve sistemsiz olduğu için seviyor. Sıfırdan yeni bir finansal sistem inşa etmek, kestirim edebileceğiniz üzere inanılmaz zorlukları birlikteinde getiriyor ve biroldukça insan kesimin büsbütün açık olan potansiyeline ilgi duyuyor. bununla birlikte akıllı bir trader yahut finansal konularda tecrübeli biriyseniz, klâsik finansal sistemde yapamadığınız her türlü şeyi DeFi’de yapabilir ve potansiyel olarak süratli bir biçimde hayli para kazanabilirsiniz.
İkincisi, birfazlaca DeFi hayranı blokajların teknolojik olarak mevcut bankacılık sisteminden daha üstün olduğunu, bunların birçok eski veritabanlarında ve eski kodlarda çalıştığını tez ediyor. Örneğin birden fazla banka süreci, geçmişi 1960’lara dayanan bir programlama lisanı olan COBOL’da yazılmış programlara dayanmakta. Kripto aslında internet için tasarlanmış birinci para ünitesi ve büyüdükçe internet tabanlı bir finansal sisteme gereksinimi olacak.
DeFi’ye ve kripto piyasasına çok ilgi duyan bir kitle de var. Bu beşerler, merkeziyetsiz finansın büyük bankaların iktisat ve piyasalar üstündeki gücünü aşındırarak, mevcut finansal sistemimizdeki yanlışları düzeltmeye yardımcı olabileceğini söylüyor.
Bahsi geçen optimist bireyler, DeFi’nin insan aracılarını ve inanç sistemlerini halka açık blok zincirleri ve açık kaynaklı yazılımlarla değiştirmesini memnuniyetle karşılıyor. Ayrıyeten klasik finansal sistemden daha ucuz (daha az ücret), daha verimli (daha süratli süreç süreleri) ve daha şeffaf (yolsuzluk için daha az fırsat) olduğunu tez ediyor. Daha da kıymetlisi, daha evvel sadece profesyonel yatırımcıların erişebildiği araçları insanların ellerine vererek finansal piyasaları daha adil hale getirdiğini düşünüyorlar. Kriptoya anonim olarak ve bir bankanın onayı olmadan katılmak mümkün.
Kripto destekçileri, nihayetinde DeFi’nin daha fazla insan kullandıkça ve birinci meselelerin bir kısmı ortadan kalktıkça, vakit içinde daha inançlı ve daha sağlam hale geleceğini söylüyor. Web3’ün açgözlü teknoloji platformlarını kullanıcıya ilişkin kolektiflerle değiştireceğine inandıkları üzere, DeFi’nin günümüz bankalarını ve aracı kurumları daha düzgün, daha adil bir sistemle değiştireceğine inanıyorlar.
Tüm bunlar kulağa mükemmel geliyor, lakin güvenlik konusunda hala biroldukca soru işareti var ve kaygı duymamak elde değil. Ayrıyeten kripto piyasasında ne olduğu bilinmeyen sayısız kripto para ünitesi var. Bu niçinle dikkatli yaklaşmak gerekiyor.
Hack üzere olaylar vakit zaman gündeme geliyor. Öte yandan kripto borsalarının battığı vakit içinder oldu. birtakım kimiler ise makul kripto borsalarından yüksek ölçülerde kripto hırsızlığı gerçekleşti. Nihayetinde ise hala güvenlik konusunda birfazlaca tasa var ve bunlar kısa vakitte çözülecek üzere görünmüyor.